Verspreiding bordjes Rûchte is it nije moai

Natuurinclusieve landbouw houdt o.a. in dat niet alles strak en netjes hoeft te zijn. Er mag best een overhoekje in het land blijven staan waar het gras wat langer is en waar een diversiteit aan andere begroeiing is. Dit is erg goed voor de biodiversiteit; het is een natuurlijker habitat voor veel soorten dieren en planten, kruiden en bloemen. En dat laatste is ideaal voor insecten.

Meer ruigte

We hebben een periode gehad dat je een goede boer (en voor burgers: tuinier) was als alles strak en netjes was bijgewerkt. Nu is er een tijd gekomen dat we weer meer aandacht willen richten op biodiversiteit. Vandaar: het mag wat ruiger, natuurlijker ingericht worden.

Bordjes om de boodschap uit te dragen

Voor boeren die op zichtlocaties (langs autowegen, fiets-/wandelpaden) gevestigd zijn, zijn bordjes ontwikkeld waarmee ze dit gedachtengoed kunnen uitdragen en burgers mee kunnen nemen in hun wijze van landbouw: ‘Rûchte is it nije moai’.

Bordjes aanvragen

Er zijn al heel wat bordjes verspreid, we hebben nu nog 10 over die in het land kunnen worden geplaatst. Verder is er nog een aantal kleine bordjes over die aan de muur naast de (schuur)deur kunnen worden bevestigd.

Wil je als boer ook helpen om de boodschap uit te dragen? Vul dan dit aanvraagformulier en wij zorgen ervoor dat je een bordje ontvangt.

Schonen moet, maar met beleid

Dit najaar hebben we maar liefst 5 demo’s Ecologisch slootschonen mogen verzorgen. Gemiddeld kwamen er zo’n 40 aanwezigen op de bijeenkomsten af. Gisteren vond de laatste demo plaats in Tytsjerk bij de familie Koopmans.

Diverse doelgroepen

De wijze waarop we onze Brûsplakbijeenkomsten organiseren, hebben we ook in de demo’s toegepast. We hebben niet alleen boeren uitgenodigd of loonwerkers, maar iedereen die annex is met dit onderwerp. Dus ook beleidsmedewerkers van gemeenten, provincie, natuurorganisaties, agrarische collectieven etc. Zo creëer je dat het onderwerp vanuit meerdere invalshoeken belicht en besproken wordt (een zogenaamde 360 gr view). Dit leverde boeiende dialogen en discussies op.

Kennis van ervaren loonwerkers

‘Wij gaan eerst rond met de maaikorf en maken de watergangen dan voor driekwart schoon. Op tijd de bak omhoog, even wachten zodat vissen en kikkers kunnen ontsnappen en dan rustig op de kant leggen. Is de hele sloot van dezelfde boer, dan pak je hem het ene jaar van de ene kant en het andere jaar van de andere kant.

Een ecoreiniger (een maaibalk met harkje) is niet nodig. Met maaikorven ben ik flexibeler en als je dat met beleid doet, haal je hetzelfde resultaat.

Eens in de vier à vijf jaar kom ik terug met de baggerspuit, waarmee ik de sliblaag vijftig meter over het land spuit. Per boer spreken we af welke sloot er het meest aan toe is. We wisselen af. Belangrijk is dat er voldoende water in de sloot staat. Dat stemmen we af met de waterbeheerder. Verder houd je in de gaten hoe dik de baggerlaag is. Alles in één keer wegspuiten is niet goed. In een brede sloot kun je eventueel alternerend baggeren, want dan creëer je wat variatie’.

Seminar Gezond & Lokaal eten op 21 sept in Engwierum

Living Lab Fryslân is als partner betrokken bij het project Veggielab, een ‘POP-3 samenwerking voor innovatie project’ met als doel om “partijen uit de gehele keten te laten zien hoe agrariërs hun gewassen op de boerderij kunnen bewerken tot halffabricaten (ready-to-use) en eindproducten (ready-to-eat, ready- to-cook) en zodoende hun positie in de keten kunnen versterken, leidend tot een beter verdienmodel.

Hierbij wordt een symbiose bewerkstelligd met het runnen van een boerenbedrijf vanuit de principes van natuurinclusieve landbouw. Daarmee willen de projectpartners ook laten zien dat het loont om van gangbare landbouw over te stappen op natuurinclusieve landbouw”

Seminar Gezond & Lokaal eten

In dit kader werd op 21 september in Engwierum het seminar ‘Gezond lokaal eten’ georganiseerd, gericht op professionals uit het Bedrijfsleven, de Zorg- en Onderwijssector. Plenair kwamen er zes sprekers aan bod, elk expert op diens eigen gebied. Na de pauze was er voor elke doelgroep een workshop die geleid werd door een professional die al gezond en lokaal eten heeft geïmplenteerd binnen de eigen organisatie. Gezamenlijk gingen de deelnemers aan de slag met de ‘Hoe’-vraag.

Naar aanleiding van dit seminar is een artikel verschenen in Nieuwsblad Noord-Oost Friesland, dat de belangrijkste kernpunten van deze middag goed samenvat:

Gezonde medewerkers, gezonde cijfers en een gezonde bodem

Het is duidelijk dat lokaal, gezond eten enorme voordelen kan hebben in gezondheid van zowel mens, als werk- en leefomgeving. Door medewerkers goede voeding aan te bieden, kunnen de zorgkosten dalen, de productiviteit verhoogt en het welzijn van de betrokkenen verbetert aanzienlijk. Verder stimuleer je uiteraard de lokale economie en draag je bij aan verbetering (en verfraaiing) van het (agrarisch) landschap.

Clusters @WORK @CARE en @SCHOOL

Genoeg redenen voor een groep betrokken professionals om naar aanleiding van dit seminar aan de slag te gaan met de implementatie en ontwikkeling van lokaal, gezond voedsel in hun werkomgeving, of dat nu een zorginstelling, een productiebedrijf of een school is.

Van dit seminar is een aftermovie gemaakt, die middels onderstaande button te bekijken is.

Van de weidevogelman: Kievit wil vocht, insecten, weidegang

Grote troepen kieviten zie je in de weilanden en soms ook mooi dwarrelend erboven. Wat een prachtige, heldhaftige vogeltjes zijn het toch. De vogels die hier hebben gebroed krijgen versterking van kieviten uit noordelijke en oostelijke streken. Hier is veel grasland met sappige wormen en emelten. Spreeuwen en meeuwen profiteren er ook van. Af en toe spotten we wulpen en regenwulpen die op doortrek zijn en goudplevieren.

De kievit is geen nationale vogel, maar heeft het net zo moeilijk als de grutto. Nieuw onderzoek met 43 gezenderde kievitgezinnen in weidevogelgebieden zet daar de schijnwerper op. De kieviten kiezen feilloos de percelen met de meeste en best bereikbare insecten, met meer vocht en een kortere vegetatie ten opzichte van percelen in hetzelfde landschap. Liefst trokken ze met de kuikens weg als het gras in het broedperceel te lang werd. In beweid grasland bleek de overlevingskans groter. [Zie het artikel in Nature today: met daaronder de link naar het rapport].

Hoewel ze dus de beste plekken vinden, zijn die wellicht nog niet goed genoeg en zijn die plekken er ook te weinig, volgens de onderzoekers. Het onderzoek is uitgevoerd in het droge voorjaar van 2022 en de kuikenoverleving was bedroevend: maar zeven gezinnen kregen kuikens vliegvlug. De aanbevelingen zijn me uit het hart gegrepen, ik heb er al vaker over geschreven: kies voor de vochtige locaties, en zorg voor kortere vegetaties, met verschraling, minder bemesting (vaste mest) buiten het broedseizoen en gebruik allerlei vormen van beweiding voor variatie in het mozaïek. We hebben ook dit jaar weer periodes gehad met droge en harde bodems wat het enorme belang van natte greppels, volle sloten en plasdras-situaties onderstreepte. Handig te weten dat het Dinamofonds er een potje met 100.000 euro voor openstelt, zie verder: Samen voor biodiversiteit.

Nu de maaikorven en andere slootschoonmachines er weer op uittrekken vraag ik nog even aandacht voor de eenden. Met slootschonen voorkom je dichtgroeien van de sloot, maar eenden en hun kuikens hebben in het voorjaar juist ook oevervegetatie nodig om in te schuilen en te foerageren. Schoon dus in het belang van de slobeend en de zomertaling ook weer niet té grondig: laat over grote lengtes minstens 20 centimeter ongemoeid bijvoorbeeld, of pak sommige sloten eens in de twee of drie jaar en maai de slootkanten in het seizoen ook gefaseerd.

Met gevleugelde groet,

3e editie van Kenniscarrousel

Gisteren vond onze jaarlijkse Kenniscarrousel plaats, voor het derde jaar op rij. Dit keer was het onderwerp Blik op de Toekomst.

 

Roy Meier, voorzitter NAJK was onze plenaire spreker ’s ochtends. Hij blikte terug op het verleden en welke lessen we daar voor de toekomst uit kunnen leren. Daarna volgde een vraaggesprek met jonge boeren over hun blik op de toekomst. Bokke Stremler en Wieke Marije Bakker hebben alle twee moeite met de continue verandering van wet- en regelgeving, maar zijn zo bevlogen over het boer-zijn dat ze hun beroep met passie blijven uitvoeren. Ook al is hij bij hen de gedachte ook wel eens gepasseerd om elders op de wereld boer te worden.
Daarna volgden de workshoprondes. Een aantal vond buiten plaats en een aantal binnen. We konden ons geen beter weer wensen, dus dat kwam voortreffelijk uit. ☀️😎
De workshops gingen over de volgende thema’s:
– Eiwitgewassen 🌱
– Biodiverse melk 🌼
– Beweiding 🌿
– Precisielandbouw 🌾
O.a. kwam stikstofreductie door middel van natuurinclusief boeren aan bod. Geen of minder N-kunstmest en  minder krachtvoer aankopen, hoe realiseer je dat? Het is immers beter voor de natuur en het scheelt behoorlijk in de portemonnee!

Derde helft

Daarna volgde het stamppotbuffet. Wederom bleek ook bij deze bijeenkomst dat de 3e helft van wezenlijk belang is. Toen zijn er mooie kruisbestuivingen ontstaan en een aantal vragen bij de Landbouw Adviespool ingediend.

Samenwerking melkveehouderij – akkerbouw

Met subsidie van de ‘Uitvoeringsregeling boerenexperimenten Friese Kleiweide’ van de Regio Deal Natuur Inclusieve Landbouw is door adviseurs, aangesloten bij Stichting CO2L Farming Advies, een plan gemaakt om de maximale afstemming van een akkerbouwbedrijf met een melkveehouderij tussen Gaast en Piaam te realiseren.

Er is gezocht naar een gezamenlijk bouwplan, waarbij het versterken van de natuurlijke processen in de bodem en een zo gezond mogelijk voerspoor voor de koeien centraal staan. Limiterende factor in het gebied is de invasie van ganzen in de winter. Het is daarom onmogelijk om bijvoorbeeld wintergranen, gecombineerd met stikstofbinders te zaaien.

Er zijn uitgebreide analyses van bodem, plantsap, kuil, mest en het voerspoor gedaan om aan de hand daarvan de mogelijkheden te inventariseren. In het vervolgtraject is er subsidie om met de gevonden mogelijkheden te experimenteren. De gewassen volgen met plantsapmetingen en diversiteit in het grasland zijn de eerste stappen. Beweiden, een potstal voor droogstaande koeien en de mogelijkheid om organische mest op maat te maken, staan op het verlanglijstje.

Tijdens het maken van het plan zijn de boeren alvast begonnen met bladvoeding en diverse gras-/kruidenmengsels. Ook is Luzerne als tussengewas geïntroduceerd.

Meer lezen over dit onderwerp? Het hele plan is hier is te vinden.

 

Demo 4: in Idaerd

Afgelopen woensdag vond de 4e demo Ecologisch slootschonen plaats, dit keer in Idaard. Het dorpshuis puilde daar uit met geïnteresseerden die meer over dit onderwerp wilden weten. Dat kwam ook omdat er een tweetal klassen van MBO-opleidingen van Aeres aanwezig waren, zowel uit Leeuwarden als uit Buitenpost.

Zo proberen we ook het onderwijs bij natuurinclusieve landbouw te betrekken en een zaadje te planten bij de volwassenen van de toekomst. Je kunt immers meteen beter iets goed aanleren, dan iets leren – afleren – weer een nieuwe methodiek aanleren. Al realiseren wij ons ook dat verschillende tijden wellicht om verschillende aanpakken vragen.

Verder was er een redacteur van de Leeuwarder Courant aanwezig die een uitgebreid artikel schreef dat gisteren (5 okt) gepubliceerd werd.

Mei de Frânske slach

(NL = Met de Franse slag).

Zo kun je het ecologisch slootschonen ook noemen en toch… er zit wel degelijk een strategie, een bewuste werkwijze achter. Het zijn de kleine dingen waar je op moet letten om tot goede uitvoering en daarmee ook tot het beste resultaat te komen. Lees hier het hele artikel.

De inzet van de baggerpomp bij ecologisch slootschonen

Wat is het doel van het baggeren bij ecologisch slootschonen, hoe gaat het in zijn werk en welke machine is daarvoor het meest geschikt?

Deze vraag krijgen wij de laatste tijd steeds vaker nu we dit najaar volop bezig zijn met de organisatie en uitvoering van vijf demo’s over het Ecologisch slootschonen. Het is goed om hier wat meer aandacht aan te besteden.

Wat is Ecologisch slootschonen?

Het houdt in het kort in dat je niet alle vegetatie uit de sloot haalt, zodat de dieren die in de sloot leven ruimte blijven houden om in te schuilen doordat een deel van de water- en oeverplanten blijven staan.

Baggerpomp

Schonen met de maaikorf vindt ieder jaar plaats, waarbij in de praktijk vaak in het ene jaar de ene helft en in het andere jaar de andere helft van de sloot wordt geschoond. Het schonen met de maaikorf gaat vaak gepaard in combinatie met het baggeren met de baggerpomp. Doordat je met de maaikorf boven de bodem blijft, en een deel van de vegetatie blijft staan kan het zijn dat na verloop van tijd een baggerlaag ontstaat.

Om de diepte van de waterkolom op peil te houden en de waterkwaliteit te verbeteren wordt de baggerpomp gebruikt. Wij raden aan om gemiddeld eens in de 3 a 5 jaar de baggerpomp te gebruiken. Afhankelijk van de dikte van de baggerlaag is baggeren vaker of juist minder vaak nodig. Baggeren is m.n. nodig in gebieden met veengrond. In gebieden met klei en zand is baggeren minder vaak tot niet nodig.

Er zijn baggerpompen die zeer effectief zijn om de sloten in zijn geheel te baggeren en soms gelijktijdig ook te schonen. Door de grote werkbreedte van de machine of het gebruik van vleugels heeft het slootleven minder kans om aan de machine te ontkomen en komen veel vissen, amfibieën en insecten in de pomp terecht (zie figuur). De keuze van het type baggerpomp is daarmee heel bepalend.

Zogenaamde werpradslootreinigers zijn niet geschikt voor het uitvoeren van baggerwerkzaamheden binnen het pakket ecologisch slootschonen, omdat ze te destructief zijn voor het slootleven. Kies daarom voor een reguliere baggerpomp zonder vleugels, en werk altijd vanuit het doodlopende eind van de sloot zodat vissen weg kunnen komen.

40 geïnteresseerden aanwezig bij de derde velddemo in Waaxens

Gisteren vond de derde velddemo ecologisch stootschonen plaats in Waaxens. De groep van zo’n 40 geïnteresseerden bestond uit boeren, loonwerkers, medewerkers van agrarische collectieven, medewerker van Noord Oost Fryslân, andere overheden en een groep 4e jaars studenten van de MBO-opleiding Loonwerk van Aeres.

Durk Breeuwsma hanteerde tijdens de veld demo de baggerpomp en Sijbren Ferwerda liet zien hoe je met de maaikorf op natuurvriendelijke wijze de sloot schoont. Naderhand vond er nog een korte training, waarbij Durk toelichtte hoe hij altijd te werk gaat en waar je aan moet denken. Langzaam werken is hierbij een belangrijke pijler.

Naderhand vond er een boeiende discussie plaats met o.a. de leerlingen van MBO Aeres richting Loonwerk. We hopen ze weer een stukje zowel theoretische als praktijkkennis meegegeven te hebben die ze in de toekomst kunnen toepassen.

Verder was er ook een redacteur aanwezig van het Nieuwsblad Noordoost-Friesland.

“Ecologisch stootschonen. Onder toeziend oog van MBO-leerlingen van Aeres uit Leeuwarden demonstreerden Druk Breeuwsma uit Poudega en Sijbren Ferwerda deze ecologisch verantwoorde werkwijze donderdagmiddag in Waaxens bij het akkerbouwbedrijf van Klaas Rienks aan de Poelewei. Daarbij wordt er sterk rekening gehouden met het behoud van flora en fauna voor de directe omgeving.” Lees hier het hele artikel.

Veel positieve energie bij de velddemo ecologisch slootschonen in Hommerts

Er komt steeds meer interesse komt er rondom het thema ecologisch slootschonen, zo ook vandaag, 20 sept, in Hommerts. Wederom een goede opkomst bij onze tweede velddemo met 23 geïnteresseerden. Niet alleen vanuit Fryslân, maar ook vanuit Overijssel en Groningen.

We zijn gestart met de theorie, hoe ziet een sloot met een goede waterkwaliteit/biodiversiteit er eigenlijk uit? Waar begin je en waar moet je rekening mee houden?

Het veld in

Vanuit daar gingen we het veld in. Loonwerker Durk Breeuwsma liet ons zien hoe je te werk gaat met de baggerpomp en we hebben een demo van Loonbedrijf Sijbrandi gehad met de maaikorf. Wat we geleerd hebben is dat je echt langzaam te werk moet gaan. Dit is van positieve invloed op het leven in de sloot, dieren zoals kikkers en vissen hebben dan meer tijd om weg te komen.

De sloot

Verder is het ook goed om rekening te houden met de breedte en het waterpeil van de sloot. Baggeren gaat bijv. goed als er voldoende water in de sloot staat.

Ben je er de volgende keer ook bij?

Ben je ook benieuwd hoe dit in zijn werk gaat? Er staan nog een aantal demo’s op de agenda waar je je voor aan kunt melden.