Living Lab Fryslân en de agrarische collectieven in Fryslân starten dit najaar met 2 studiegroepen  vanuit de Landbouw Adviespool (LAP) Fryslân. Wil je met en van collega-agrariërs en experts leren over onderwerpen als kruidenrijk grasland, bodembeheer, optimaliseren van de bedrijfskringloop of de economische aspecten van natuurinclusieve landbouw (NIL), meld je dan aan.

Deelname

Deelname is gratis, vanwege een bijdrage uit de SABE-regeling. Je kunt je individueel aanmelden of als groep. Je mag ook zelf een onderwerp aandragen. De bijeenkomsten hebben een praktische insteek.

Opbouw studiegroepen

• Een studiegroeptraject bestaat uit 4 bijeenkomsten en een excursie.
• Er zijn 5-10 deelnemers.
• Samen met de deelnemers wordt het programma opgesteld.
• De begeleider is een ervaren studiegroepbegeleider of een coördinator vanuit het agrarisch collectief.
• Er is ruimte voor het inschakelen van inhoudelijke experts.
• Ieder bedrijf is anders, er is ruimte om in te haken op ieders persoonlijke situatie.
• Studiegroepen kunnen starten vanaf het najaar 2023.

Interactie tussen studiegroepen

• Elk jaar is er een symposium met de terugkoppeling uit de lopende studiegroepen, relevante workshops en presentaties.
• Er worden twee bredere inhoudelijke bijeenkomsten georganiseerd over actuele onderwerpen in de sector.

Onderwerpen

De onderwerpen die centraal staan in de studiegroep worden bepaald op basis van de behoefte van de deelnemers, maar je kunt denken aan:

• Natuurinclusieve landbouw (maatregelen en inpassing in bedrijf)
• Agrarisch natuur- en landschapsbeheer (maatregelen, beheer en inpassing in bedrijf)
• Optimaliseren bedrijfskringloop
• Kruidenrijk grasland (inpassing en beheer)
• Eiwitgewassen
• Bodem
• Bedrijfseconomische aspecten van ANLb en natuurinclusieve landbouw
• Samenwerking melkveehouderij en akkerbouw
• Biodiversiteit rondom het boerenerf

De Landbouw Adviespool (LAP)
De pool is opgezet door Living Lab Fryslân en heeft een nauwe band met de agrarische collectieven. Er zijn inmiddels zo’n 30 onafhankelijke adviseurs aangesloten, elk expert op zijn/haar eigen gebied en er zijn 100 adviesaanvragen gedaan. De LAP is hét platform en instrument voor kennisdeling over Natuurinclusieve landbouw binnen Fryslân, zowel voor individuele vragen als leren in groepen. Meer info: www.lap.frl

Aanmelden

Heb je belangstelling voor één van onze studiegroepen? Meld je alvast aan via deze link
In samenspraak met de agrarische collectieven worden de studiegroepen opgezet en de onderwerpen bekend gemaakt. Er is plek voor 2 groepen.

 

Op de boerderij van Eva (9), Manuel (6) en Mariëlle (4) is altijd veel te beleven. Momenteel is het slootleven erg in trek bij de kinderen. Ecoloog-in-de-dop Eva laat in dit filmpje aan haar broertje en zusje zien, wat ze met haar schepnetje in de sloot heeft gevonden. Zonder zwemdiploma’s mogen de jongsten nog niet bij het water komen, maar dankzij de poster Een sloot vol leven weten ze deze slak toch te determineren.

De posters zijn afgelopen weekend ook volop uitgedeeld tijdens de IVN Slootjesdagen. Een mooi middel om meer over het slootleven te leren.

Wil je meer weten over slootleven? Op 12 juli a.s. organiseren wij een Brûsplakbijeenkomst rond dit thema. Meer informatie hierover volgt z.s.m. Vanzelfsprekend nemen we de posters dan ook mee. Het bestellen van deze of andere posters kan via onze website.

 

Op onze poster Akkervogelrijk boerenland zijn verschillende beheersmaatregelen opgenomen. Maar hoe pas je die nu toe? Afhankelijk van het seizoen en de omstandigheden lichten we af en toe een maatregel uit. Deze keer is dat maatregel 1: Randenbeheer.

Bij veel boeren is de eerste snede inmiddels gemaaid. Op meerdere plekken in Friesland kun je zien dat er langs de slootkant randen van ca. 5 meter is blijven staan. Binnen het agrarisch natuur- en landschapsbeheer zijn dit jaar vanuit klimaat en water beheerpakketten afgesloten voor het randenbeheer. Hierbij wordt een strook van 5 meter langs de sloot niet bemest en pas na 15 juni gemaaid. Het is aantrekkelijk om bij het maaien de slootkant mee te maaien, maar juist op de overgang van water naar land zie je een grotere diversiteit aan planten en dieren. Bloeiende oeverplanten als kattenstaart en harig wilgenroosje bieden voedsel aan insecten en daarmee libellen en vogels. En eenden als de kuifeend maken in mei hun nest in de beschutte oeverzone. Daarbij geldt dat een bredere rand meer voordeel oplevert dan een smalle rand. Maar alleen al het laten staan van de oevervegetatie in de eerste meter naast de sloot kan voor de biodiversiteit al heel wat opleveren.

In de akkerbouw zorgt een kruidenrijke rand langs de sloot, of het aanleggen van een akkerrand voor dekking en voedsel aan akkervogels als de gele kwikstaart, fazanten en patrijzengezinnen. Een voordeel van akkerranden is dat plaagbestrijdende insecten zoals loopkevers, spinnen, sluipwespen en zweefvliegen voedsel en dekking vinden in de akkerrand en zich van daaruit over het perceel kunnen verspreiden en bijdragen aan de natuurlijke plaagbestrijding van bladluizen en andere plaaginsecten. Het versterken van de groenblauwe dooradering op het bedrijf en in het omliggende landschap heeft daarmee ook een potentieel effect op het versterken van de natuurlijke plaagbestrijding, waarmee het gebruik van pesticiden verminderd kan worden. Kies bij voorkeur voor meerjarige akkerranden, zodat insecten in de akkerrand kunnen overwinteren en de akkerrand in de herfst en winter ook voedsel biedt voor akkervogels.

Aeres MBO Leeuwarden heeft in samenwerking met Van Hall Larenstein voor de Landbouwdeal Fryslân (natuurinclusieve landbouw in het onderwijs) divers lesmateriaal ontwikkeld voor haar studenten. In deze kennisclip leer je over de werking van een wildredder, warmtecamera en drones. Met deze technieken kunnen op verschillende manieren weidevogels worden beschermd.

Een aantal tips van Gouden Grutto-prijswinnaar Bote de Boer:

1. Maai altijd van binnen naar buiten. Op deze manier hebben vogels en dieren de kans om te vluchten naar een veiliger plek, zoals de slootwal of een buurperceel
2. Pas de snelheid aan. Rij max. 5 km/u tijdens het maaien, zodat (jonge) vogels en (jonge) dieren op tijd kunnen wegkomen.
3. Gebruik een wildredder. Zo’n ‘verklikker’ geeft een signaal af, wanneer de trekker te dicht bij een vogel of dier komt. Ook met een warmtecamera (al dan niet m.b.v. drones) kunnen vanzelfsprekend levende vogels of dieren worden getraceerd.

Wil je nog meer weten over maatregelen die jij als boer kunt toepassen om de weidevogel te beschermen? Kijk eens op onze themapagina Weidevogelrijk boerenland, waarvoor onze gelijknamige poster als uitgangspunt diende.

Anne Jansma gaf eind april een presentatie over kruidenrijk grasland binnen één van onze studiegroepen. Wanneer je aan de slag gaat met kruidenrijk grasland, moet je eerst bepalen wat je doel is. Wil je bijvoorbeeld meer richting biodiversiteit kijken of juist naar het agro-functionele aspect?

Biodiversiteit

Ga je aan de slag met kruidenrijk grasland vanuit biodiversiteit, dan is je doel om met kruidenrijk grasland een hogere diversiteit aan planten, insecten en vogels te realiseren. Extensief kruidenrijk grasland bestaat uit inheemse kruiden en grassen en een open en gevarieerde vegetatiestructuur dat zich op een natuurlijke manier ontwikkeld. Dit resulteert in een geschikt biotoop voor weidevogels en hun kuikens. Extensief kruidenrijk grasland wordt alleen bemest met vaste mest en pas na 15 juni gemaaid.

Het grote voordeel voor weidevogels is dat het voedselaanbod van met name grote insecten hoger is, en dat daarnaast de bereikbaarheid van insecten beter is. Een open vegetatiestructuur is hierbij van belang.

Er zijn hierbij drie sturingsmechanismen waarmee je dit kunt bereiken:

• Bemesting (hierbij let je op de hoeveelheid en het tijdstip)
• Waterpeil
• Beweiding

Agro-functioneel

Ga je aan de slag met kruidenrijk grasland vanuit het agro-functionele aspect, dan richt je je op o.a. het verbeteren van de bodemstructuur en bodemleven, gewasproductie, droogteresistentie, stikstofbinding, voederwaarde en koegezondheid. Agro-functioneel/productief kruidenrijk grasland wordt gerealiseerd door het inzaaien van een productief kruidenrijk mengsel met merendeels veredelde grassen, kruiden en vlinderbloemigen.

Maar hoe houd je de productieve kruiden erin? Vaak zie je dat de kruiden naar een aantal jaren weer verdwijnen. Deels omdat er tweejarige soorten die in het mengsel zitten, en deels omdat de kruiden zich niet kunnen handhaven. Een aantal kruiden zal ook zaad moeten zetten om zich vervolgens weer opnieuw te kunnen vestigen in de zode. Het af en toe laten bloeien en zaad zetten van kruiden kan hierbij helpen. Ook zal de stikstofbemesting aangepast moeten worden. Bij dit soort mengsels wordt geadviseerd om geen kunstmest te gebruiken om de stikstofbinding van de klavers optimaal te benutten. Qua productie en voederwaarde doen deze mengsels niet onder voor Engels raaigrasland met name in droge jaren.

In potentie is er een positief effect van een aantal kruiden op de koegezondheid. Echter, hoeveel kruiden heb je nodig in het rantsoen om dit effect te zien? Dat bepaalde kruiden effect hebben op de koegezondheid, emissies en melksamenstelling is bekend uit literatuur, maar hoeveel moeten de koeien daarvan eten om dit gewenste effect te krijgen? Doe je een klein hoekje in je land, dan zal dat waarschijnlijk niet veel effect hebben. Hier wordt momenteel onderzoek gedaan door Van Hall Larenstein i.s.m. o.a. de WUR op de Dairy Campus in het project Biodiverse melk.

Realiseren kruidenrijk grasland

Voor het realiseren van een kruidenrijk grasland zijn er een viertal punten waar je rekening mee moet houden.

1. Mengsel keuze
   • Er zijn veel mengsels op de markt. O.a. Nutriherb van Barenbrug, Megaseeds kruidenmix van Visscher Holland, Multilife 14 en 16 van DSV, Pure Graze, Fieldstar Graskruidenmix, etc. Soorten die vaak goed aan slaan en ook enigszins stand kunnen houden zijn smalle weegbree, klavers en karwij.
   • Engels raaigras is met name onder hoge bemestinggiften competitief ten opzichte van klavers en kruiden. Houd hiermee rekening bij de keuze van het mengsel of pas het management aan wat betreft de bemesting.
2. Perceel keuze
   • Let op de pH (bij voorkeur > 5,2) en voedselrijkdom (NLV, P)
   • Zorg ervoor dat er wordt ingezaaid op een perceel zonder zware onkruiddruk.
3. Tijdstip van zaaien
   • De voorkeur gaat uit naar zaaien in de periode augustus-september.
4. Zaaimethode
   • Opnieuw inzaaien is het succesvolst
   • Doorzaai van kruiden in een bestaande zode is lastig, en vaak niet succesvol.
   • Zorg voor een open zode door management of machinekeuze (strokenfrees).

Beheer kruidenrijk grasland

Hoe beheer je het kruidenrijk grasland na het inzaaien? Maai na herinzaai een niet te zware snede en bemest dit minder voor een goede vestiging van de kruiden. Pas verder de bemesting aan; hoe intensiever het beheer, hoe lager het aandeel kruiden. Gebruik bij voorkeur geen kunstmest.

Rondleiding

Na de presentatie hebben we nog een rondleiding gehad van Rene Veldman op zijn bedrijf en zijn we het land nog in gegaan om te kijken naar het kruidenrijke gehalte op zijn land.

Het was weer een aangename en leerzame bijeenkomst!

Advies op maat

Ben je benieuwd wat er op jouw land mogelijk is? Neem contact op voor advies op maat!